ZANIM NASTĄPIŁ KONIEC PANDEMII…(cz.1)
Alicja BarwickaModel SARS-CoV-2. źródło ilustracji: https://en.wikipedia.org/wiki/Coronavirus
Zbliża się październik 2024 roku. Powoli zapominamy jak wyglądał przebieg pandemii COVID-19, mimo, że było to tak niedawno. Okres pomiędzy 14 marca 2020, a 1 lipca 2023 powoli usuwamy ze zbiorowej pamięci, chociaż był to w Polsce czas bardzo szczególny. Nieraz tylko lokalizując jakieś wydarzenie mówimy o nim „…to miało miejsce jeszcze przed pandemią…, albo …nie, to było niedawno, już po pandemii…” Kiedy jednak retrospektywnie analizujemy konkretne zdarzenia zachodzące w tym trudnym dla nas wszystkich czasie, ich chronologię, a zwłaszcza nieprawdopodobnie szybkie tempo narzucanych nam zakazów i nakazów, a co za tym idzie nieustanną modyfikację naszych własnych zachowań – nasuwa się podstawowy wniosek: CHOCIAŻ ŁATWO NIE BYŁO – DALIŚMY RADĘ. Pamięć jednostek bywa wybiórcza co uzasadniają osobiste traumatyczne przeżycia dotyczące losów własnych lub osób najbliższych. Pamięć w ujęciu całego społeczeństwa bywa także zawodna, więc gwoli przypomnienia przyjrzyjmy się suchym faktom.
Chodzi o…
epidemiczne zachorowania na terenie Polski na ostrą zakaźną chorobę układu oddechowego COVID-19 wywoływaną przez wirusa SARS-CoV-2. Pierwszy przypadek zakażenia tym koronawirusem stwierdzono 4 marca 2020 w szpitalu w Zielonej Górze, gdzie zdiagnozowano zachorowanie u 66‑letniego mężczyzny, który przyjechał autokarem z Niemiec. W okresie od 14 do 20 marca 2020 obowiązywał w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, a od 15 marca 2020 na granicach Polski wprowadzono kordon sanitarny znacząco ograniczający ruch graniczny. Od 20 marca 2020 roku do 15 maja 2022 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia obowiązywał w Polsce stan epidemii. 16 maja 2022 stan epidemii został zmieniony na stan zagrożenia epidemicznego, a 1 lipca 2023 stan zagrożenia epidemicznego został odwołany. Do 30 czerwca 2023 r. odnotowano 6 517 852 przypadki zakażenia i zarejestrowano 119 626 zgonów.
Zaczęło się…
kilka miesięcy wcześniej, kiedy coraz bardziej niepokojące wieści o nieznanej dotychczas chorobie charakteryzującej się wysokim stopniem zakaźności zaczęły płynąć do Polski najpierw z Chin, a następnie z krajów zachodniej Europy. Już 25 stycznia 2020 lotnisko Chopina w Warszawie wprowadziło procedury dla pasażerów przylatujących z Chińskiej Republiki Ludowej przez stosowanie formularzy lokalizacyjnych umożliwiających kontakt z tymi osobami oraz przeprowadzenie badań lekarskich osób z niepokojącymi objawami. Od 31 stycznia 2020, w obliczu coraz większego zagrożenia – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny rozpoczął badania laboratoryjne pacjentów podejrzanych o zakażenie wirusem SARS-CoV-2. W związku z szerzeniem się w wielu krajach świata zachorowań – Główny Inspektorat Sanitarny w systematycznie publikowanych komunikatach dla podróżujących ostrzegał przed wyjazdami do potencjalnie niebezpiecznych krajów, zachowywanie szczególnych środków ostrożności, w szczególności unikanie dużych skupisk ludzkich na obszarach, gdzie zachorowania występują. W końcu lutego 2020 w polskich szpitalach zaczęto wprowadzać zakazy odwiedzin. Od pierwszych dni marca 2020 działania prewencyjne istotnie przyspieszyły i między innymi: LOT oraz RYANAIR zmniejszyły znacząco liczbę lotów do niektórych krajów, odwołano wizyty delegacji zagranicznych w Sejmie, zabroniono wywozu z kraju leków i środków medycznych, które mogły się przydać w walce z chorobą. W początku marca 2020, po sześciu latach wstrzymywania się, Polska włączyła się do istniejącego w Unii Europejskiej mechanizmu wspólnych przetargów kryzysowych zakupów środków ochronnych, szczepionek i leków.
11 marca 2020 poinformowano o konieczności zamknięcia placówek oświatowych (najpierw na okres dwóch tygodni) wszystkich rodzajów szkół, przedszkoli i żłobków z wyjątkiem szkół specjalnych, ośrodków wychowawczych lub socjoterapii, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz szkół przy zakładach poprawczych i karnych. Dwa dni później podano do wiadomości decyzję o zamknięciu od 15 marca 2020 granic Polski dla ruchu lotniczego oraz kolejowego Wprowadzono ponadto kontrole paszportowe na wszystkich granicach lądowych, a do kraju pozwolono wjeżdżać tylko obywatelom Polski i osobom tu zatrudnionym. Po przekroczeniu granicy drogą lądową obowiązywać miała 14-dniowa kwarantanna, za której złamanie groziła grzywna w wysokości 5 tys. złotych. Wprowadzono zakaz zgromadzeń publicznych powyżej 50 osób, w tym zgromadzeń państwowych i religijnych. 20 marca 2020 wprowadzono na terenie całego kraju stan epidemii. Tego też dnia premier na konferencji prasowej zapowiedział, że od dnia1 kwietnia 2020 kara pieniężna za złamanie kwarantanny została podniesiona do 30 tys. zł.
Cztery dni później…
24 marca 2020 wprowadzono kolejne, nowe zasady bezpieczeństwa w związku z szerzeniem się zachorowań. Dla większości mieszkańców kraju wprowadzono zakaz przemieszczania się. Wyjątki obejmowały niektóre rodzaje działalności zawodowej oraz zaspokajanie podstawowych potrzeb życia codziennego, w tym uzyskanie pomocy medycznej, czy zakup niezbędnych produktów, w szczególności leków. Następnego dnia (25 marca) zakazane zostały zgromadzenia powyżej 2 osób, wprowadzono ograniczenia dotyczące przemieszczania się środkami publicznego transportu zbiorowego i pieszo oraz uczestnictwa w uroczystościach religijnych do 5 osób. Także 25 marca zapadła decyzja o przedłużeniu zamknięcia granic o kolejne 20 dni do 13 kwietnia 2020 w związku z rozwojem epidemii w Europie i na świecie. Od 1 kwietnia 2020 wprowadzono kolejne ograniczenia w walce z wirusem. Osoby poniżej 18. roku życia mogły przebywać w przestrzeni publicznej tylko z dorosłym opiekunem. Ponadto kina, muzea, kluby, parki, lasy, bulwary, czy plaże zostały zamknięte, zawieszono działalność salonów fryzjerskich, kosmetycznych i tatuaży. W sklepach i punktach usługowych liczba klientów (bezwzględnie w maseczkach ochronnych i rękawiczkach) nie mogła być większa niż trzykrotność kas, a we wszystkich marketach i punktach usługowych w godz. 10–12 mogły być obsługiwane tylko osoby powyżej 65 roku życia. Światowa pandemia trwała nadal, ale w przedstawianych codziennych komunikatach Polacy zaczęli zauważać co prawda śladowe, ale dostrzegalne zahamowanie przyrostu zachorowań.
I tak…
20 kwietnia 2020 rozpoczął się I etap znoszenia ograniczeń. Zwiększono limity osób w sklepach, liczbę osób uczestniczących w kulcie religijnym (ciągle jednak 1 osoba na 15 m²). Zniesiono zakaz przemieszczania się w „celach rekreacyjnych” Dzieciaki powyżej 13 r życia mogły już się przemieszczać bez konieczności towarzystwa osoby dorosłej. Od 4 maja 2020 w ramach II etapu znoszenia obostrzeń, przywrócono (z reżimem sanitarnym) prace centrów handlowych, bibliotek, muzeów, galerii sztuki, hoteli oraz placówek rehabilitacji leczniczej. Żłobki i przedszkola mogły zostać uruchomione po uwzględnieniu szczegółowych wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego. 18 maja 2020 nastąpił III etap znoszenia obostrzeń, przywrócono działalność salonów fryzjerskich i kosmetycznych. Restauracje, bary i kawiarnie przywróciły działalność po spełnieniu surowych wytycznych sanitarnych, dominowała więc działalność w trybie „na wynos”. 30 maja 2020 nastąpił IV etap znoszenia obostrzeń, zniesiono limity osób w branży handlowej i gastronomicznej. Limit osób uczestniczących w zgromadzeniach np. na przyjęciach weselnych ustalono na 150 osób. Od 6 czerwca (oczywiście w reżimie sanitarnym) – wznowiono działalność kin, teatrów, oper, basenów, klubów fitness, parków, placów zabaw, saun i solariów. Nadal pozostała konieczność zasłaniania ust i nosa w przestrzeni publicznej. Zaczęliśmy wierzyć, że to koniec koszmaru, ale tak wcale nie było. Szybko się okazało, że do obostrzeń będzie trzeba wracać, bo zakończył się pierwszy, ale wcale nie jedyny etap epidemii.
Cdn…